Değerli kardeşimiz,

– Hanefilerin dışındaki cumhura / üç mezhep alimlerine göre, yeminin ölçüsü kalbin niyetidir, kasıttır. Bu sebeple, eğer sorudaki yemin şekli, kasıtlı ve bilerek yapılmışsa, “vallahi yersin” diyenin de “Vallahi yemem” diyenin de yemin kefareti ödemesi gerekir. Bu konuda dört mezhebin ittifakı vardır.

– Eğer bu yapılan yeminler, gerçekten yemin niyetiyle değil de bir dil alışkanlığı olarak söz konusu ise, Hanefilere yine yemin kefareti gerekir. Cumhura / Maliki, Şafii, Hanbelilere göre kefaret gerekmez. Çünkü burada yeminin münakit / bağlayıcı olması için gereken kasıt ve niyet yoktur.

Bu farklı tarz-ı telakki, “Allah kasıtsız olarak ağzınızdan çıkıveren yeminlerinizden (lağv yemininden) dolayı sizi sorumlu tutmaz.”(Mâide, 5/89) mealindeki ayetin farklı yorumundan ileri gelir.

– Hanefilere göre, bir hükmü olmayan ve bir kefaret gerektirmeyen Lağv yemini, geçmiş veya şimdiki zamanla ilgili olan yemindir. Örneğin, bir kişi dün hastaneye gittiği halde, gitmediğini zannederek “Vallahi ben dün hastaneye gitmedim.” derse bu “yemin-i lağv”dır kefareti yoktur. Yahut, uzaktan gördüğü bir kuş için “Vallahi bu kargadır.” derse ve sonra karga olmadığı ortaya çıkarsa, yemin kefareti gerekmez.

Ancak, geleceğe ait yapılan yemin, -kasıt olsun, olmasın- yemin sayılır ve kefaret gerektirir.

Buna göre, sorudaki her iki yemin de -geleceğe ait olduğu için- kefaret gerekir.

Tabii ki, burada söz konusu iki kişiden yalnız birinin yemini bozulur. Çünkü söz konusu kişi ya yemek yer ya da yemez. Yerse kendisinin, yemezse arkadaşının yemini bozulur, kefaret gerekir.

– Maliki, Şafii, Hanbeli mezheplerine göre, soruda yer alan yeminler, eğer bir kasıt olmaksızın, sırf bir dil alışkanlığı olarak söz konusu olmuşsa, bu yeminler gerçek yemin değil, Lağv yeminidir ve kefaret gerekmez. (krş. V. Zuhayli, el-Fıkhu’l-İslami, 1/138-139)

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet