Değerli kardeşimiz,

Evvela tavuk etinin yenilmesi şer’an mubah olup, bu hususta Kur’an’da, muteber hadis kaynaklarında ve fıkıh kitaplarında yasaklayıcı herhangi bir hüküm kayıtlı değildir. Hükmün hikmet boyutu ise konumuzun dışındadır.

Ancak eti yenilmesi helal olan bir hayvan; yenilmesi ve kullanılması haram olan leş, solucan vs. ile beslenmiş olsa, bu hayvanlar telef edilmezler. Belli bir müddet helal olan besin maddeleriyle beslendikten sonra bu hayvanların yenilmesi doğru olur. (Abdurrezzak, Musannef, 4/522; İbn Ebi Şeybe, Musennef, 5/148)

Kur’an-ı Kerîm’de, yeryüzündeki bütün imkanların insanlığın emrine verildiği sıkça vurgulanarak iyi ve temiz şeylerin helâl, pis ve iğrenç şeylerin haram kılındığı belirtilmiştir. (Bakara 2/172; Mâide 5/4; A‘râf 7/32)

Ancak yenmesi mutat olan deve, sığır ve koyun gibi türlere veya deniz hayvanlarına çeşitli vesilelerle yapılan atıflar hariç, etleri yenilebilecek hayvanlarla ilgili bir döküm verilmemiş, yenilmemesi gerekenler içinde de sadece domuzun adı bildirilmiştir.

Bu husustaki diğer yasaklar daha çok hayvanın ölüm şekli, kesim usul ve amacıyla ilgilidir. (Mâide 5/3; En‘âm 6/121, 145)

Kur’an’ın ifade tarzından, yiyecekler için İslâmiyet’te temel kuralın helâllik olduğu, aksi yönde delil bulunduğu takdirde haramlık hükmünün söz konusu edilebileceği anlaşılmaktadır.

Hadislerde bununla ilgili daha ayrıntılı hükümlerin yer aldığı ve bazı ölçülerin getirildiği, bunların da netice itibariyle Kur’an’daki ilkeleri açıklayıcı mahiyette olduğu görülür.

Mesela hadislerde köpek dişli yırtıcı hayvanların ve pençeli yırtıcı kuşların etlerinin yenmeyeceğinin belirtilmesi (Müslim, Ṣayd, 15, 16; Ebû Dâvûd, Eṭʿime, 32; Tirmizî, Ṣayd, 9, 11) veya bazı hayvan cins ve türleriyle ilgili özel açıklamalar böyledir.

Sığır, davar, deve, tavşan, tavuk, kaz, ördek, hindi gibi evcil ve geyik, ceylan, dağ keçisi, yabani sığır ve zebra gibi vahşi hayvanlarla pençeleriyle kaparak avlanmayan güvercin, serçe, bıldırcın, sığırcık, balıkçıl gibi kuşların helal olduğunda fakihler görüş birliği içindedir.

Çekirge de sünnette yenebileceğine dair özel hüküm bulunması sebebiyle helâldir. (Buhârî, Ẕebâiḥ, 13; Müslim, Ẕebâiḥ, 52; İbn Mâce, Eṭʿime, 31)

Bu sayılan hayvanların bir kısmının helalliği “en‘âm” veya “behîmetü’l-en‘âm” adlandırmasıyla Kur’an’da tasrih edilmiş (Mâide 5/1; Hac 22/28, 30), diğerleri de Kur’an’ın “yiyiniz” dediği iyi ve temiz şeyler (tayyibât) kapsamında kabul edilmiştir.

Tavuk, kaz, ördek ve hindi gibi kümes hayvanlarının esasen helal olmasına rağmen, dinen necis sayılan maddelerle beslendikleri takdirde bekletilmeden kesilip yenmeleri bütün mezheplere göre mekruhtur; hatta Ahmed b. Hanbel’den haram olduğu yönünde bir görüş de rivayet edilir.

Bu hayvanların bir süre temiz gıda ile beslenmesinden sonra yenmeleri daha uygun olur. Bu süre için iki, üç, on veya kırk gün gibi bazı rakamlar veriliyorsa da Hanefî fakihi Serahsî’nin ifadesine göre, böyle bir tesbit yerine hayvandaki pis kokunun gitmesini sağlayacak kadar bir süre esas alınmalıdır. (el-Mebsûṭ, 11/256)

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet