Değerli kardeşimiz,

Cevap 1:

İslam ülkelerinde yaşayan gayrimüslim tebaaya zimmi denir.

İslam hukuku kaynaklarında nakledilen “Haklarımız hakları, yükümlülüklerimiz de yükümlülükleridir.” anlamındaki söz, zimmîlerin hak ve yükümlülükler bakımından Müslümanlarla aynı konumu haiz olduklarının temel dayanağını teşkil etmektedir.

Bu ifade, hadis kritiği açısından sağlam yollardan rivayet edilmemiş olsa da tarihî süreçte uygulamaların genelde bu eksende seyrettiğini ifade edebiliriz. Nitekim Bedâiu’s-sanâi isimli fıkıh kitabında Hz. Peygamber (asm) Efendimize nispet edilen “Onlar zimmet akdini kabul ederlerse, kendilerine, haklar bakımından Müslümanların sahip olduğu haklara sahip olduklarını, yükümlülük bakımından da Müslümanların yükümlülükleriyle aynı statüde olduklarını bildir.” sözü nakledilmektedir. (Kasani, Bedaiu’s-sanai, 7/100)

Buna göre, hak ve yükümlülüklerde Müslümanlarla zimmîlerin kanun önünde eşitliği genel ilkedir. Nitekim Hz. Ali de zimmîlerin statüleri ile ilgili olarak:

“Cizye vergisini kabul etmeleri durumunda, malları mallarımız gibi canları da canlarımız gibidir.” demiştir. (Kasani, Bedaiu’s-sanai, 7/111)

Zimmîler, İslam ülkesinin gayrimüslim vatandaşlarıdır. Vatandaşlık, genel anlamda, ülkede ikamet edenlerin devletin idari sisteminde esas aldığı İslâm dinine inanması ya da meşru devlet düzenine bağlılık sözleşmesi ile elde edilmektedir. Bu itibarla ülkenin vatandaşları, Müslüman ve gayrimüslim zimmîlerden oluşmaktadır. Vatandaşlık ise,din, ırk, cinsiyet ayrımı gözetilmeden İslam ülkesinin meriyetteki hukukunun statüsü önünde eşittir.

Cevap 2:

Birinci sorunun cevabında bunun da cevabı verilmiştir. Özeti şudur:

Gayrimüslimler de İslam devletinin kanunlarına göre yargılanırlar. Bazı konularda farklı yorumlar olabilir. Bu detaylar istisnalardır, genel kurala zarar vermez.

Bu konuda geniş bilgi için bk. Yaşar Yiğit, İslâm Ceza Hukuku Hükümleri Bağlamında Zimmîler, Diyanet İlmî Dergi 57 (2021): 171-204.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet