Değerli kardeşimiz,

Öncelikle ifade edelim ki, İslam’ın geldiği dönmede sosyal ve ekonomik hayat kölelik üzerine kurulmuştu; İslam bunu birden kaldırsa toplum krize girer ve insanların İslam’a girmeleri zorlaşırdı, ayrıca köleler de ortada kalır, perişan olurlardı. Birinci aşamada durumları iyileştirildi, ikinci aşama olarak da zaman içinde köleliğin ortadan kalkması için tedbirler alındı.

Dolayısıyla kölelikle ilgili hükümleri, köleliğin olduğu dönemlerle ilgilidir.

Sorunuza gelince:

Bu hadis-i şerifte geçen “Kim sizin için uygun değilse” ifadesi, sizin isteklerinize göre hareket etmeyen, size uymayan demektir. Bu durumda köleye eziyet etmek ve zorlamak günah olduğundan ya hürriyetine kavuşturmak ya da başkasına devretmek gibi yollara başvurulur.

Soruda geçen hadis-i şerifin meali şöyledir:

“Kölelerinizden, siz(in emirleriniz)e uygun hareket edenlere yediklerinizden yedirin, giydiklerinizden de giydirin, onlardan siz(in emirleriniz)e uygun hareket etmeyenleri ise satınız. Allah’ın yarattıklarına işkence etmeyiniz.”(1)

Hadis-i şeriflerde, kölelere dayak atılması veya işkence edilmesi yasaklanmakta, kölelere yapılan haksız muamelelerin insanı cehenneme sürükleyeceği haber verilmektedir.(2)

Onların kardeşlerimiz olduğu ifade edilerek Allah’ın köle sahiplerine verdiği bazı imkânların kendilerine emanet olarak verildiği hatırlatılmakta ve bu nimetlerin kölelerin aleyhine kullanılmaması, efendinin, yediğinden kölesine de yedirmesi, giydiğinden ona da giydirmesi emredilmektedir.(3)

Ayrıca, kölelere efendilerinin meşru emirlerini yerine getirdikleri sürece kendilerine bu şekilde muamele etmeye devam edilmesine rağmen verilen emirleri yerine getirmemeye başlamaları hâlinde ise, işkence ve sopaya başvurmadan satılmaları istenmektedir.(4)

Takat getiremeyecekleri şeyleri onlara yüklemek haram kılınmakta, onlara böyle bir yük yüklendiği takdirde onlara yardım etmek gerektiği açıklanmaktadır.(5)

Buna göre, köleliğin olduğu dönemlerde köleye, bütün zamanlarda ise çırağa, çobana, hizmetçiye… yediğinden yedirmeli, giydiğinden giydirmeli, onlara hoş muamelede bulunmalı, yapamayacakları işi teklif etmemeli; gönüllerini kırmamalıdır.

Bir evin yemeğini pişiren hizmetçi elbette o yemeğin kokusunu duyacaktır, pişirdiği yemeği yemekten ona da yedirmek, hele sofraya çağırarak onu ayrı tutmamak ahlakın en güzellerinden sayılmıştır ki, bu hadislerin ifade ettiği mana da budur

İlave bilgi için tıklayınız:

– İslamiyet köleliği kaldırmak için tedbirler almış mı?

– Kölelik bitti mi?

Kaynaklar:

1) Ebu Davud, Edeb, 123, no: 5161.
2) Müslim, Eyman 35; Tirmizi, Birr 30.
3) Buhari. İman 22, Edeb 44; Müslim, Eyman 38,40: Tirmizî, Birr 29.
4) Ebu Davud, Edeb, 123, no: 5157.
5) Buhari, İman 22, Edeb 44; Müslim, Eyman 38, 40.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet