Değerli kardeşimiz,

Önce şunu belirtelim ki, köleliğin dünyadan kalktığı günümüzde hiçbir faydasının olmadığı bu gibi konular yerine daha güncel, lüzumlu ve ihtiyaç duyulan, sosyal yaralarımıza ilaç olacak konularla meşgul olmak çok daha isabetli olduğunu düşünüyoruz.

İslam’ın amacı hazır bulduğu köleliği devam ettirmek değil, önce durumlarını düzeltmek, sonra ortadan kaldırmaktır. Bugün köleliği devam ettirenler, İslam’ın maksadına aykırı davranmış ve İslam imajına zarar vermiş olurlar.

Tarihî bir hadise olan cariyelik müessesesi günümüzde hiçbir şekilde tatbik edilmemektedir.

Bu bilgiden sonra soruda geçen konuya gelince:

Bazı alimlere göre, efendisi ölmeden önce “müdebber yani azatlığı efendisinin ölümünden sonraya bağlanan kölenin satışı caizdir. Şafii mezhebi ve ona uyan alimler –bu hadise dayanarak- bu görüşü benimsemişlerdir. Hz. Aişe, Tavus, Ata, Hasan, Mücahid, Ahmed b. Hanbel, İshak, Ebu Sevr ve Davud gibi alimler de bu görüşteler. 

Ebu Hanife, Malik, Hicaz, Şam ve Kufe alimlerinin büyük çoğunluğuna göre ise söz konusu satış caiz değildir.

Bu konuda -Nesaî ve Darekutni gibi- hadis âlimlerinin yer verdiği bazı rivayetlere göre, söz konusu müdebber kölenin efendisinin borcu olduğu ve hiçbir malı olmadığı için Peygamberimiz (asm) böyle bir uygulama yapmış ve adamın borcunu ödetmiştir.

Esasen bunun caiz olmadığını söyleyen âlimler de bu bilgiye dayanmışlardır.

Hatta bazı Maliki âlimlerine göre, “Bir kimsenin malının hepsini sadaka veren kimsenin bu tasarrufu batıldır.” demişler.

Fakat İmam Neveviye göre, bir kimse malının tamamını sadaka olarak verebilir. (bk. Nevevi, Şerhu Müslim, 11/141; İbn Hacer, Fethu’l-Bari, 4/421-422)

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet