Değerli kardeşimiz,

Vefat eden çocuğunun mallarına mirasçı olan anne için, diğer mirasçıların yakınlık ve sayılarına göre değişen üç durum söz konusudur.

Eğer anne, ölenin çocuğu veya oğlunun çocuğu ya da birden fazla kardeşi ile birlikte mirasçı olursa altıda bir, bunlar bulunmazsa üçte bir, ölenin babası ve eşi ile birlikte mirasçı olduğunda ise eş hissesini aldıktan sonra kalanın üçte birini alır.

Sorunuzda geçen konulara gelince:

Sahabenin büyük çoğunluğuna göre, varisler eşlerden biri ve ebeveyn ise, eş (erkek veya kadın) Kur’an’da belirlenmiş olan kendi payını alır. Anneye ise, (terikenin tamamından değil) bu paydan geri kalan kısmının üçte biri anneye, bundan geri kalanı ise babaya verilir.

İbn Abbas ise, Allah’ın kitabında, “ma bakıye” diye bir şey olmadığını söyleyerek buna karşı çıkmıştır. Ona göre terikenin tamamından üçte biri anneye verilir. (bk. Razi, Zemahşeri, ilgili ayetin tefsiri)

Bu açıklamadan anlaşılıyor ki, ayette geçen “mimma tereke” ifadesindeki “min” harfi, beyaniye olarak da ibtidaiye olarak da anlaşılabilir.

– Müfessirler, genellikle “bir kız olduğu takdirde anne-babaya terikenin ⅙ sı vardır” mealindeki ayetten “anne-babaya ölenin bıraktığı terikenin tamamından ⅙ nın verileceğini” anlamışlardır. (bk. Taberi, Beğavi, Zemhaşeri, İbn Aşur, ilgili yetin tefsiri)

– Ayette yer alan “TEREKE”nin faili ayetin fahvasından/içeriğinden anlaşılan “el-Meyyitu”dur. Dolayısıyla, ayetten ilk anlaşılan, “meyyitin/ölünün bıraktığı terikenin tamamı” anlaşılmalıdır. Bir önceki cümlede “felehünne sülüsa ma tereke” ifadesinden de TEREKE fiilinin ölen kişi olduğunu göstermektedir.

– Beğavi de eşlerden biriyle beraber olan anneye terikenin değil, “ma bakıye” (ölünün eşi payını aldıktan sonra geriye kalan) den üçte biri; diğer bütün meselelerde anneye terikenin tamamının üçte biri verileceğini bildirmiştir. (Beğavi, ilgili yetin tefsiri) Yani o da “mimma tereke”den terikenin tamamını anlamıştır.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet