Değerli kardeşimiz,

Arapça lügat kaynaklarında birçok manası olduğu bildirilen KUREYŞ kelimesinin üretildiği KRŞ kök harflerinin;
– Çalışıp kazanmak,
– Toplanmak,
– Ticaret etmek,
– Denizde bulunup da çevresindeki bütün canlıların korktuğu bir hayvan
anlamına geldiği bildirilmiştir.(1)

Özellikle İbn Abbas’a dayandırılan bilgiye göre, Kureyş kabilesinin bu ismi alması, denizdeki söz konusu hayvanla münasebeti kurulduğu içindir. Çünkü Kureyş kabilesi de cengaver, cesur, bulunduğu çevreye hakimiyet kurabilen bir maharet ve dirayete sahiptir. (bk. Lisanu’l-Arab, a.y)

Bunun yanında toplamak / toplanmak manasına da gelir. Çünkü Kureyş kabilesi, diğer dağınık Arap kabilelerini Mekke’de bir araya getirip orada toplamıştır. Keza, aileleri için çalışıp kazanmak, kesp etmek manasından ötürü de bu ismi almıştır.(2)

Kureyş kelimesi aynı zamanda “karşılıklı vuruşmak, ok atmak, yaralamak” gibi manalara da gelir.(3)

“Kureyş Oğulları” denilmesinin sebepleri ise şöyle özetlenebilir:

1. Kureyş kelimesi “toplanmak, bir araya gelmek; ticaret yapmak” anlamındaki takarruş kökünden gelmekte ve Fihr b. Malik’in soyunun, Kusay b. Kilab liderliğinde Mekke ve çevresinde ikamet etmek üzere bir araya toplanmış olması veya ticaret yapması sebebiyle böyle adlandırıldığı kaydedilmektedir.

2. Kureyş, Kelb ve Esed kabilelerinde olduğu gibi bir hayvan isminden hareketle “köpek balığı” manasındaki kırş kelimesinden türetilmekte ve köpek balığının denizdeki diğer balıklar karşısında güçlü olması gibi Kureyş’in de diğer kabilelere karşı üstünlüğünü ifade etmektedir.

3.Fihr b. Malik’in çocuklarının hac için Mekke’ye gelenler arasında korunmaya muhtaç olanları, fakir ve ihtiyaç sahiplerini tespit edip sıkıntılarını gidermeye çalıştıkları için “araştırmak, teftiş etmek” anlamındaki takrîş kelimesinden hareketle veya Fihr b. Malik’in torunlarından olup kabilenin kervanlarına rehberlik eden Kureyş b. Mahled’e izafetle bu ismin verildiği zikredilir.

4. Bazı nesep âlimleri de Kureyş’in Nadr b. Kinane’nin adı olduğunu, kabilenin ona dayandığını söylemekte ve isimlendirme konusunda Fihr b. Mâlik hakkında söylenenleri Nadr b. Kinane ile ilgili olarak tekrarlamaktadırlar.(4)

Dipnotlar:

1) bk. Lisanu’l-Arab, KRŞ maddesi.
2) Lisanu’l-Arab, a.y.
3) bk. Tacu’l-Arus, el-Mucemu’l-Vasit, KRŞ maddesi.
4) bk. TDV İslam Ansiklopedisi, Kureyş md.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet