Değerli kardeşimiz,

“En güzel kıssa”ifadesi Kur’an’da “Ahsenü’l-kasas” olarak geçer.

Ahsenü’l-kasas, Hz. Yûsuf’un Kur’an-ı Kerîm’de anlatılan hayat hikayesidir…

Yûsuf sûresinin üçüncü ayetinde geçen “ahsenü’l-kasas” terkibindeki kasas kelimesi, “hikâye etmek” manasında masdardır.

Buna göre “ahsenü’l-kasas”, “en güzel anlatış” demektir. Ancak masdarlar mef‘ul yerine de kullanıldığından ahsenü’l-kasas terkibi, “kıssaların en güzeli” manasını da ifade eder.

Hz. Yûsuf’un kıssası, hem bir tek surede (Yûsuf suresi), hem de bütün tafsilatıyla anlatılması bakımından diğer peygamber kıssalarına göre farklılık arzetmektedir.

Müfessirler “ahsenü’l-kasas” terkibine “geçmiş zamanlarda vuku bulmuş en güzel olaylar bütünü” veya “geçmişte cereyan etmiş bir olayın en güzel şekilde anlatılması” manasını vermiş, Ebû Mansûr el-Mâtürîdî ahsen-i kasası “en doğru kıssa” diye yorumlamıştır. Bazı âlimler de bu tabirdeki “en güzel” ifadesinin “çok ilgi çekici” manasında olduğunu belirtmişlerdir.

Bu kıssaya “ahsenü’l-kasas” denmesinin hikmetleri konusunda alimler çeşitli görüşler ileri sürmüşlerdir, bunlardan bazıları özetle şöyledir:

1. Kur’an-ı Kerîm’de hiçbir kıssanın bu kadar ibret ve hikmet ihtiva etmemesi..

2. Hz. Yûsuf’un, kardeşlerinin eziyetlerine sabretmesi, onları affederek kendilerine iyilikte ve güzel muamelede bulunması…

3. Kıssanın melekler, insan, cin, şeytan ve hayvanlar gibi her türlü varlık ile peygamberler, sâlihler, âlimler, cahiller, erkek ve kadınlar gibi birçok insan tipini ve bunların davranışlarını ele alması; tevhid, fıkıh, siyer, idare, siyaset, iktisat ve muaşeret gibi din ve dünya işleriyle ilgili temel konuları işlemesi…

4. Kıssa haset edenle edilen, efendi ile köle, şahitle hakkında şehâdet edilen, âşıkla mâşuk, hapiste kalanla serbest bırakılan, bollukla kıtlık, günahla bağışlanma, ayrılıkla vuslat, hastalıkla sıhhat, zilletle izzet gibi zıtlıklar içermesi…

5. Kıssada, hsedin mahrumiyet doğurduğu, sabrın kurtuluşun anahtarı olduğu, aklın duygulara galip gelmesinin hayatın düzenini sağladığı bildirilmekte…

İşte bütün bu ve benzeri hikmetlerden dolayı, Hz. Yusuf Suresinde geçen kıssanın “en güzel kıssa” şeklinde adlandırılmış olacağı ileri sürülmüştür.

Kaynaklar:

Taberî, Tefsîr, XII, 89-90;
Ebû Mansûr el-Mâtürîdî, Teʾvîlâtü’l-Ḳurʾân, VII, 269;
İbnü’l-Cevzî, Zâdü’l-mesîr, IV, 178-179;
Kurtubî, Tefsîr, IX, 119-120;
Şevkânî, Fetḥu’l-ḳadîr, Kahire 1383/1964, III, 4-5;
el-Âlûsî, Rûḥu’l-meʿânî, XII, 507
Sırrı Paşa, Ahsenü’l-kasas, İstanbul 1309, I, 8;
Elmalılı, Hak Dini, IV, 2485-2846;
Ö. Nasuhi Bilmen, Büyük Tefsir Tarihi, İstanbul 1973, I, 85-90.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet