Değerli kardeşimiz,

Allah, insanlara gönderdiği vahyin şekillerini Kur’an’da şöyle belirtmiştir:

“Allah bir insana ancak vahiy yoluyla veya bir perde arkasından hitab eder yahut ona kendi izniyle dilediğini vahyedecek bir elçi gönderir. Çünkü O yüceler yücesidir, tam hüküm ve hikmet sahibidir.”(Şura, 42/51)

Ayette zikredilen “Vahiy yolu” bir ilham veya rüyada görülen hakikatleri ifade etmektedir. Hz. Muhammed (asm), ilk altı ayda böyle rüyalarla vahiy / ilham almıştır. Gördüğü rüyalar olduğu gibi çıkıyordu.

“Bir perde arkasında” yapılan vahiy ise, Hz. Musa’ya Tur-i Sina’da, bir ağacın arkasından yapılan gaybi çağrı ve konuşma şeklinde tahakkuk etmiştir. (Tâhâ, 20/12-15; Kasas, 28/9-14; Nisa, 4/164)

“Elçinin gönderilmesi” meselesi ise, bütün peygamberler için söz konusu olan vahiy meleği Hz. Cebrail’in vahiy getirmesi şeklinde tahakkuk etmiştir. Kur’an da Hz. Cebrail vasıtasıyla Hz. Muhammed (asm)’in kalbine indirilmiştir. (Şuara, 26/192-195)

Ayette ifade edildiği üzere, Allah’ın insanlarla bir diyalog kurması, bu üç şekilden başka olmamış ve ön görülmemiştir. Allah’ın vahiy yollarının bu üç şeklini de kullanması, kapılarını kullarına ardına kadar açması anlamına gelir.

Genelde peygamberlere, özelde Hz. Muhammed (asm)’e gelen vahiylere Hz. Cebrail’in bir vasıta, bir elçi olarak gönderilmesinin bazı hikmetlerini şöyle sırlamak mümkündür:

a) İnsanlar daha çok gördükleriyle ikna oluyorlar. Hz. Cebrail’in bir melek olarak peygambere gelmesi, Allah’ın katından gelen bir kimse olarak bizzat peygambere görünmesi, -beşer olarak vesvese suretinde gelebilen- muhtemel bütün tereddütleri ortadan kaldırmıştır.

b) Genelde bütün vahiyleri, özelde Kur’an vahyini getiren Hz. Cebrail’in peygambere görünmesi ve onunla konuşması, onun inkârcılardan aldığı bütün sıkıntılarını hafifleten ve teselli veren bir unsur olmuştur.

c) Hz. Cebrail’in bir insan suretinde gelmesi de söz konusudur. Ve oradaki sahabiler de onu bu şekliyle görmüştür. Hz. Cebrail’in insan suretinde gelip mecliste oturduğu ve Peygamberimize iman, İslam, İhsan, kıyamet vakti ve alametleri gibi bazı meseleleri sorduğu ve “Cibril hadisi” olarak meşhur olduğu bilinen bir gerçektir. (bk. Buharî, iman, 37; Müslim, İman,57; Ebu Davud, Sünnet, 16; Tirmizi, İman,4) Bu ise müminlerin kalbini daha da tatmin eden ve onların imanlarını daha da arttıran bir keyfiyettir.

d)“Dediler ki: Ne oluyor bu Peygambere, böyle Peygamber mi olur: Yemek yiyor, çarşı pazarda dolaşıyor! Bari yanında heybetli bir melek olsaydı da etrafındaki insanları korkutup uyarıda bulunsaydı.”(Furkan, 25/7) mealindeki ayette işaret edildiği üzere, bazı insanlar, peygamberle birlikte bir meleğin de gelmesini istemişlerdir. Halbuki, Kur’an’ın Hz. Cebrail vasıtasıyla indirilmesi ve onun bazı zamanlarda insan suretinde gelip insanlara görünmesi, insanların bu fıtri arzularına cevap verdiği gibi, inkârcıların bu gibi bahanelerini de ortadan kaldırmıştır.

e) Bazı İslami emirlerin icra edilmesi için bir örneğe ve rehbere ihtiyaç vardır. Günde beş vakit olarak farz kılınan namazların nasıl kılınacağı, hangi vakitlerde eda edileceği, vakitlerin başlangıç ve son sınırlarının nasıl bilineceği konusunda Hz. Cebrail iki gün Peygamberimize namazın kılınışını öğretmiş ve iki vakit arasındaki sınırı öğretmek için de bu namazları farklı zamanlarda kıldırmıştır.

f) Özellikle en son vahiy olan Kur’an’ın Cebrail vasıtasıyla gelmesi, kesin ilim yollarının üçünü de bir araya gelmesini sağlamıştır.

Kur’an bir yönüyle Hz. Cebrail vasıtasıyla gelen bir haber-i sadıktır. Bir yönüyle Hz. Muhammed (asm)’in havass-ı selimelerine hitap eden bir melek ve bir vahiy olgusu söz konusudur. Diğer bir yönüyle de Kur’an’ın Hz. Muhammed (asm)’in kalbine indirilmesi, onun kalbini, aklını tatmin ettiğini göstermesi açısından da akıl yolunu ihtiva etmektedir.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet