Değerli kardeşimiz,

Kudüs haremindeki kutsal kaya üzerinde yer alan Emevî Halifesi Abdülmelik b. Mervân‘ın yaptırdığı, ortası kubbeli sekizgen yapı.

İslâm mimarisinin bilinen İlk kubbeli eserlerindendir ve Kudüs’ün fethinden sonra Hz. Ömer tarafından yaptırılan mescidin yerine inşa edildiği için daha çok Batılılar tarafından Ömer Camii ola­rak da tanınır. Binanın üzerinde bulundu­ğu kutsal kaya (sahre, hacerü’l-muallak) rivayete göre Hz. Musa’nın kıblesidir (Taberî, XXVI, 183) ve Resûl-i Ekrem’in kıble değişikliğiyle ilgili âyetler gelinceye kadar namaz kılarken yöneldiği Kudüs’ten maksadın da o olduğu söylenir.(Taberi, II, 4)

Yahudi geleneğin­de sahrenin Süleyman Mâbedi’nin Kudsü’l-akdes bölümünün temelini teşkil ettiği, dünyanın ortasında bulunduğu, Nuh’un gemisinin tufandan sonra onun üstüne oturduğu ve üzerinde Hz. İbra­him’in kurban kestiği, Hz. Davud’un tövbe ettiği gibi değişik inanışlar vardır. Ki­tâb-ı Mukaddes yorumlarında ise sahre­nin Süleyman Mâbedi’nin tamamının ve­ya yalnız kurban sunulan mezbahının te­melini oluşturduğu kabul edilir.

Bazı İslâm kaynaklarında sahre Beytül-makdis olarak tarif edilir. Hz. Ömer, barış yoluyla Kudüs’ü ele geçirince Kâ’b el-Ahbâr’ın delaletiyle Yahudiler tarafından çöplük haline getirilen sah­renin yerini bulup temizletmiş, bizzat kendisi de eteğinde toprak taşıyarak bu çalışmaya katılmıştır.(İbn Kesîr, VII, 57)

Kubbetü’s-Sahre, tarihi boyunca bölge­ye hâkim olan hemen her hükümdardan büyük ilgi ve saygı görmüş, özenle tamir ettirilmiştir. Bilhassa Eyyûbî sultanları kendi elleriyle sahrenin tozunu alır, mes­cidi süpürür ve gül suyu ile yıkarlardı.

Bunlardan el-Melikü’l-Azîz Osman sahre­nin etrafına ahşap bir korkuluk yaptırdı. Memlükler’den I. Baybars 1270’te yıkılan kısımları tamir ettirdi ve dış duvar mo­zaiklerini yeniledi. 1318’de Muhammed b. Kalavun kubbenin içini altın yaldız ve mozaiklerle yeniden dekore ettirip dışını da kurşunla kaplattı.

Berkuk, güney kapı­dan girince göze çarpan mahfeli yaptırdı; el-Melikü’z-Zâhir Çakmak yıldırım düş­mesi sonucu yanan kubbesini onarttı. Kayıtbay ise kapılarını üzerlerine kabartma motifler işlenmiş bakır levhalarla kaplattı.

Osmanlılar zamanında Kanunî Sultan Sü­leyman tarafından çok köklü biçimde ta­mir ettirilmiş ve harap olan dış mozaik kaplama çinilerle değiştirilerek pencere­lere alçı revzenler yerleştirilmiştir. İmar faaliyeti III. Murad. I. Abdülhamid, II. Mahmud, Sultan Abdülmecid, Sultan Ab-dülaziz ve II. Abdülhamid tarafından da devam ettirilmiş, özellikle II. Abdülhamid büyük masraflarla zemine değerli İran halıları döşetmiş, ortaya görkemli bir kristal avize astırmış ve eskiyen çinileri yeniletmiştir.

1948 Eylül ve Ekim ayların­da atılan bombalardan kuzeybatı pence­releri zarar gören Kubbetü’s-Sahre, bu­gün de zaman zaman Filistinliler’le İsrail askerlerinin çatışmaları sırasında tehlikeli durumlara düşmektedir.(Diyanet İslam Ansiklopedisi)

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet