Değerli kardeşimiz,

Kişinin başkasını öldürmesi de kendini öldürmesi en büyük günahlardan biridir.

Bu nedenle bilerek ve isteyerek kasten bir insanı öldürmesinin yine bilerek ve isteyerek kasten kendini öldürmesinin mahiyeti itibariyle aynı olduğu söylenebilir.

İlgili ayette “kim bilerek haksız yere bir kimseyi öldürürse bütün insanları öldürmüş gibidir” (Maide, 5/32) hükmüne yer verilmiştir.

Bu konuda alimlerin farklı yorumları vardır:

a) İnsanlık ortak paydasında birleşen bir insanın şerefi, değeri diğer bütün insanların kıymeti gibidir. Bir insan, kasten ve bilerek öldürdüğü bir tek adamın cinayetiyle Allah katında nasıl bir değere saldırmış ise, bütün insanlara karşı işlediği cinayetle Allah katındaki ortak payda olan aynı değere saldırmış sayılır. Bu açıdan bir ile bin arasında bir fark yoktur. (bk. Zemahşeri, ilgili ayetin tefsiri)

b) Mücahidin yorumuna göre, haksız yere bir adamı öldüren kimsenin cezası, cehennem, Allah’ın gazabı ve büyük azaptır. Bu cezada bir ile bin kişinin öldürülmesi arasında fark yoktur, cezalar aynıdır. (Zemahşeri, a.y.)

c) Bediüzzaman hazretlerinin bu konudaki yorumu şöyledir:

“Kuran-ı Muciz-ül Beyan’ın adalet-i hakikiyesi, bir ferdin hakkını cemaate feda etmez; “Hak, haktır; küçüğe büyüğe, aza çoğa bakılmaz” (Kastamonu Lahikası, s. 150)

“Adalet-i mahza ile adalet-i izafiyenin izahı şudur ki: مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ اَوْ فَسَادٍ فِى اْلاَرْضِ فَكَاَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا  (yani “Kim bir cana kıymamış veya yeryüzünde fesat çıkarmamış birisini öldürürse, bütün insanları öldürmüş gibidir.” mealindeki ayetin mana-yı işarisiyle: Bir masumun hakkı, bütün halk için dahi ibtal edilmez. Bir ferd dahi, umumun selâmeti için feda edilmez. Cenab-ı Hakk’ın nazar-ı merhametinde hak haktır, küçüğüne büyüğüne bakılmaz. Küçük, büyük için ibtal edilmez. Bir cemaatin selâmeti için, bir ferdin rızası bulunmadan hayatı ve hakkı feda edilmez. Hamiyet namına rızasıyla olsa, o başka meseledir” (Mektubat, s. 53-54)

d) Bir hakikatin gölgesinde şunu söylemek de mümkündür:

Bir katil haksız yere bir tek adamı hangi sebeplerden ötürü öldürmüşse, aynı sebeplerin bulunduğu bir ortamda binlerce insanı da öldürebilir. Yani insanda böyle bir zulüm damarı vardır.

e) Burada kıyas yoluyla denilebilir ki, intihar eden bir kimse hangi sebeplerden ötürü intihar etmişse, aynı sebeplerin bulunması durumunda binlerce insanın intiharına taraftar olur.

Fakat unutmamak gerekir ki, ayette ve diğer açıklamalarda söz konusu olan mukayeseler gerçekten kişinin cezasını çekeceği suçlardan ziyade, iç dürtüleri, kuvve-i şeheviye ve kuvve-i gazabiye gibi psikolojik duyguların varlığına işaret edilmiştir. “Gerçekten insan çok zalim, çok cahildir.” (Ahzâb, 33/72)

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet