Değerli kardeşimiz,

Farabi ve İbni Sina’nın evren anlayışları, esasen organik bir temeldedir. Her ikisi de Aristotelesçi çizgide olmakla birlikte, Platon ve Yeni Platonculuktan da etkilenerek eklektik bir yaklaşım geliştirmişlerdir.

Bu yaklaşımda yeryüzü, gök cisimleri, cisimler, unsurlar, hareket ve zaman gibi olguların metafizik ilkeleri, mantık, matematik gibi bilimler ile ilahiyat, ahlak, siyaset gibi bilimler insan ve insan toplumu çerçevesinde organik bir bütün olarak ele alınır.

Farabi ve İbni Sina, nedensellik açısından Aristoteles’in dört neden kuramına ilkesel olarak bağlıdırlar. Bunlar fail neden, maddi neden, formal neden ve gayi nedendir. Dolayısıyla bu nedensellik mekanik değil organiktir.

Allah Teala’nın yaratma fiilinde, maddi ve formal nedenler de yaratılmaktadır. Dolayısıyla bunların ezeliyetine hüküm çıkarmak batıldır.

Mekanik nedensellik için 16. yüzyıl ve sonrasında, özellikle Newton tarafından ortaya konan kütle çekim anlayışı belirleyici olmuştur.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet