Değerli kardeşimiz,

Evvela şunu belirtelim ki, şayet ilgili burhan Hz. Yakub dahi olsa, bunu “rabıta” için bir delil olduğunu söyleyemeyiz. Bu hususun rabıta ile bir bağlantısını kurmak, “mutabakat, tazammun ve iltizam” denilen üç delalet şeklinden hiçbiriyle mümkün değildir.

– Bununla beraber, Hz. Yusuf’un gördüğü burhanın ne olduğu konusunda, ne açık bir ilahi beyan ne de sahih ve sarih bir nebevi açıklama vardır. Bu sebepledir ki, sitemizde bu burhanın ne olduğuna dair en kuvvetli ihtimal olarak şu manaya gelen açıklamalara yer verilmiştir:

Hz. Yusuf’taki iman Allah’ın lütfuyla coşkun hale gelmiştir. Ve aktif hale gelen bu iman şuuruyla, kendisine pek çok ihsanlarda bulunan Allah’ın o anda da kendisini görmekte olduğunu iliklerine kadar hissetmiştir. Ve “Allah’ı görüyor gibi olmak veya en azından Allah’ın kendisini görmekte olduğuna tereddütsüz inanmak” manasına gelen imanın bu “ihsan” mertebesindeki coşkun tezahürü bizzat bir burhan olmuştur.

– Soruda zikredilen bilgiler ve daha fazlası için ilk kaynak sayılan Taberi’nin ilgili ayetin tefsirine bakılabilir.

Alimlerin değişik yorumlarına yer veren Taberi, son olarak kendi kanaatini şöyle ifade etmiştir:

“Bu burhanın, Yakup, melik veya melek sureti olması caiz olduğu gibi, Allah’ın zinanın büyük bir suç olduğunu bildirdiği ilgili ayetlerin verdiği bilgiler de olması caizdir. Burhanı kesin olara şu veya bu olduğunu söylemek doğru değildir. Çünkü elimizde sağlam bir delil yoktur.” (bk.Taberi, a.y)

İmam Maturidi de aynı görüşü paylaşmıştır. (bk. Tevilat, ilgili yer)

Fahreddin Razi’ye göre, Hz. Yusuf’un günah işlemeye yöneldiğini savunanlar, onun burhan olarak Yakub’un suretini gördüğünü söylemişlerdir. Hz.Yusuf’a bu ithamı yapmayan müfessirlerin muhakkikleri ise, bu BURHANın birkaç vechini şöyle zikretmişlerdir:

1) Burhandan maksat, zinanın Allah tarafından haram kılındığı ve cezasının büyük olduğuna dair ilahi hukuku hatırlamasıdır.

2) Burhandan maksat, Hz. Yusuf’un, Allah tarafından kötü huylardan temizlenip arındırılan peygamberlerin nefislerinden birini taşımış olmasıdır. Çünkü onun temiz fıtratı bu işin çirkinliğini hatırlatmış ve uzak kalmasını sağlamıştır.

3) Evin tavanında -zinaya yaklaşmayı yasaklayan– İsra suresinin 32. ayetini görmüş ve burhandan ötürü bu işten kaçınmıştır.

4) Burhandan maksat, nübüvvetin kendisidir. Çünkü peygamberler kötü huyları yasaklamak için gelirler. Kendilerinin en çirkin sayılan zina sucunu işlemeleri mümkün değildir. (bk. Razi, ilgili yer)

İşaratu’l-icaz’da ise, söz konusu burhanın kesin olarak Hz. Yakub’un görülmesi bildirilmemiştir. Oradaki ifadeler muhtemel bir yorum da olsa, peygamberlerin mucizelerinin, zamanla taklit edilebileceğini göstermeye yönelik bir açıklamadır. Ve şöyledir:

لَوْلاَ اَنْ رَآ بُرْهَانَ رَبِّهِ ayet-i kerimesinin -bir kavle göre- işaret ettiği gibi, Hazret-i Yusuf’un (as) Kenan’da bulunan babasının timsalini görür görmez Zeliha’dan geri çekilmesi ve kervanları Mısır’dan avdet ettiğinde Hazret-i Yakub’un اِنِّى لاَجِدُ رِيحَ يُوسُفَ yani ‘BenYusuf’un kokusunu alıyorum’ demesi…” (bk. İşarat-ül İ’caz, s. 284)

İlave bilgi için tıklayınız:

– Hz. Yusuf ile Züleyha olayını haber veren ayette “Eğer Rabbinin …

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet