Değerli kardeşimiz,

– Hz. Muhammed Efendimizin (asm) Kudüs’e dönerak namaz kılması, Allah’ın emri ve vahyi iledir. Nitekim, “Üzerinde bulunduğun kıbleyi…”(Bakara, 2/143) mealindeki ayet bunun açık bir delili olarak gösterilmiştir. (bk. Taberi, Kurtubi Bakara 143. ayetin tefsiri)

– Hz. Muhammed Efendimizin (asm) Medine’ye hicret ettiğinde Mescid-i Aksa’ya döndüğüne dair bilgiler zayıftır.

Alimlerin büyük çoğunluğuna göre, Hz. Muhammed (asm) hicret etmeden önce Mekke’de Mescid-i Aksa’ya yönelerek namaz kılardı. Namazın farz olmasından sonra Mekke’de yaklaşık 17 ay, Medine’de de 17 ay kadar Mescid-i Aksa’ya yönelerek ibadet ederdi.

Bu sebeple, bu konuda hicret esnasında bir ilahi mesaj veya Yahudileri okşamak gibi bir durum söz konusu değildir.

– Kuvvetli ihtimalle Peygamber Efendimiz (asm), namazın farz olmasından önce de sünnet olarak kılınan namazlarda Mescid-i Aksa’ya yöneliyordu. Çünkü orası eskiden beri peygamberlerin kıblegâhı idi.

Bununla beraber Müşrikler atalarından miras aldıkları Kâbe’yi eskiden beri bir nevi kıble gibi görüyorlardı. Kendilerine göre yaptıkları ibadetlerini, özellikle hac menasikini Kâbe’ye yönelerek yaparlardı.

İşte Müslümanlar, müşriklerle aynı kıbleyi paylaşmak istemedikleri için eski peygamberlerin ve Ehl-i kitabın kıblesi olan Mescid-i Aksa’ya yönelmeyi -bir ilahi mesajın da desteğiyle- tercih ettiler. (bk. Razi, Kurtubi, Bakara 142-145. ayetlerin tefsiri)

Kaynaklardan anlaşıldığı kadarıyla, Hz. Peygamberin (asm) Mescid-i Aksa’ya yönelmesi iki şekilde muhtemeldir:

Bir görüşe göre, Mekke’de iken Mescid-i Aksa’ya yöneliş ilahi mesajla tahakkuk etmiştir. Böylece Kur’an’la neshedilmiştir. (Kurtubi, ilgili yer)

Diğer bir görüşe göre, bu yöneliş Hz. Peygamberin (asm) kendi içtihadı ve tercihidir. Sonra Kur’an’la bu kıble değiştirilmiştir. (krş. Maverdi, ilgili yer)

Demek ki, Mescid-i Aksa’ya yönelerek namaz kılınması, Medine’ye hicret edilmeden önce Mekke’deyken başlamıştır. Bu durum Medine’de bir müddet devam ettirilmiştir. Daha sonra Kâbe’ye yönelerek namaz kılınması gerektiği ile ilgili ayetler gelmiş ve önceki hüküm neshedilmiştir.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet