Değerli kardeşimiz,

el-Ka‘ka‘ b. Amr b. Mâlik et-Temimi (ö. 40/660 [?]), Hulefâ-yi Râşidîn devrinin ünlü kumandanlarından biridir. Bazı hadisçiler sahabi olduğu görüşündedir.

Ancak okunuşu Kaka şeklinde değil, Ka’ka’ şeklindedir. Orjinali şöylerdir: القعقاع

Yahudilerin en sevmediği komutan olup olmadığını bilemiyoruz.

Bize düşen görev, bu zatların hayatlarını güzelce öğrenmek, hayatlarını hayatlarımıza hayat yapmak, isimleri doğru telaffuz etmek ve o isimleri kötü ve olumsuz şeylerde değil güzel ve olumlu şeylerde seslendirmektir.

Hz. Ka’ka’, Hz. Ebu Bekir döneminde irtidad eden Alkame b. Ulase üzerine müfreze kumandanı olarak gönderildi ve görevini başarıyla tamamladı (h.11/m.632).

Aynı yıl Halid b. Velid’in, peygamberlik iddiasında bulunan Tuleyha ile yaptığı Büzaha savaşına katıldı. Ulleys’in ve Übülle’nin fethine Halid b. Velid’le beraber iştirak etti (12/633).

Hire’nin fethinde de bulunan Ka‘ka‘, Halid b. Velid’in emriyle bir süre Hire’de kaldı. Daha sonra çeşitli fetihlerde görevlendirildi.

Ebû Ubeyde onu Hz. Ömer’in emri üzerine öncü kuvvetlerin kumandanı sıfatıyla Irak’a gönderdi (13/634).

Ka‘ka‘, Kadisiye öncesi İran fetihlerinde de önemli rol oynadı. Ağvas’ta cereyan eden savaş, öncü kuvvetlerin başında bulunan Ka‘ka‘ın gösterdiği gayretler sonucunda kazanıldı (14/635).

Hz. Halid’in emriyle Suriye’deki fetihlere de katılan Ka‘ka‘, Yermük Savaşı’nda bir süvari birliğinin başında görev yaptı.

Ka‘ka‘ asıl şöhretini Kadisiye Savaşı’nda (15/636) elde etti; bu savaşın kazanılmasında onun büyük payının olduğu rivayet edilir.

Medain’in fethinde Kisra III. Yezdicerd’e ait zırh, kılıç, miğfer gibi teçhizatı ele geçiren Ka‘ka‘, daha sonra Hz. Ömer’in emriyle Celula Savaşı’na öncü kuvvetin kumandanı olarak katıldı. Savaşın ardından Hulvan’a giderek bir garnizon tesis etti (16/637).

Aynı yıl Sa‘d b. Ebû Vakkas kuvvetlerine katılıp onun emrinde çalıştı. Ertesi yıl Humus’a gönderildi ve bu sırada gerçekleştirilen el-Cezire fetihlerine iştirak etti.

21’de (642) Nihavend’in ve 24’te (645) Hemedan’ın fethinde görev aldı.

Bir müddet sonra Kufe’ye yerleşen Ka‘ka‘, Hz. Osman dönemindeki iç karışıklıklarda halifeyi destekledi. Muhalifler Medine’yi kuşatınca Hz. Osman’ın talebi üzerine yardıma gelenler arasında Ka‘ka‘ da bulunuyordu. Hz. Ali döneminde onu destekleyen Ka‘ka‘, Cemel Vakasından önceki müzakerelerde Hz. Ali’yi temsilen Talha b. Ubeydullah ve Zübeyr b. Avvam ile görüştü. Cemel ve Sıffin savaşlarında Hz. Ali’nin saflarında çarpıştı.

Ka‘ka‘ cesaretiyle tanınmıştı. Hz. Ebu Bekir de onun cesaretinden ve yararlı işlerinden övgüyle söz eder. (İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-gabe, IV, 409)

Aynı zamanda şair olan Ka‘ka‘ın şiirleri daha çok savaşlarla ilgilidir. Şiirleri Asım b. Amr’ın şiirleriyle birlikte Nûrî Hammûdî el-Kaysî ve Hâtim Sâlih ed-Dâmin tarafından yayımlanmıştır [Mecelletü Külliyyeti’l-âdâb Câmiatü Baġdâd, sy. 31 (Bağdad 1981), s. 205-251; bk. TDV İslam Ansiklopedisi, Ka’ka md.]

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet