Değerli kardeşimiz,

– Peygamberler herkesten daha çok muhataplarının seviyelerini nazara alır ve onların akıllarına göre konuşurlar. Ayrıca, bulundukları çevrede mecaz olarak kullanılan örfi ifadeleri de kullanırlar. Bu husus Kur’an ve hadislerde de söz konusudur.  

– Daha önceki ümmetler çok iptidai oldukları için, Allah bir rab (terbiye edici) olarak (ailenin terbiyecisi olan) babaya benzetilmiş ve bu mecazi mana ile ona “EB = baba” denilmiştir. Hz. İsa’nın Allah hakkında kullandığı “EB” sözcüğü de böyle bir mecazdır.

– Kitab-ı Mukaddeste Allah / İlah kelimesi:

a) MELEK için kullanılmıştır (bk. Sifru’l-Kudat: 13/21-22).

b) Kadı için kullanılmıştır (bk. Sifru’l-huruc: 22/9; el-Mezmur: 82/6).

c) Halkın ileri gelenleri / eşraf için de kullanılmıştır (bk. el-Mezmur: 138/1).

d) Peygamberler için kullanılmıştır. Misal olarak burada ilgili Arapça ifadeyi tercüme edelim: “Rab Musa’ya dedi ki: ‘Bak ben seni Firavun için ilah yaptım ve kardeşin Harun’u da sana nebi yaptım.”(bk. Sifru’l-huruc:1/7).

– Bu gibi ifadelerin hepsi birer mecazdır. Allah’ın halifeleri, naibleri, yeryüzündeki ahkamının icracıları olduklarını ifade etmek için kullanılmıştır.

Asaf, kadılara hitaben şunları söylüyor: “Ben size diyorum ki: Siz hepiniz birer ilahsınız ve yüceler yücesinin (Allah’ın) evlatlarısınız.” (el-Mezmur: 82/6)

– Hz. İsa, Yahudilerin kendisinin mesihliğini ve peygamberliğini inkâr etmeleri karşısında şöyle diyor: “Ben size bunu söylüyorum, ama siz inanmıyorsunuz. Halbuki benin ‘babamın adıyla’ yaptığı (harika işler / gösterdiğim mucizeler) doğruluğumun şahitleridir. Ne var ki siz iman etmiyorsunuz.” [Yuhanna İncili: 10 (el-İshahu’l-Aşir) / 30].

İşte burada, “Eb=baba” kelimesi “terbiye edici” RAB anlamında kullanılmıştır. Çünkü yaptığı işler ve gösterdiği mucizeler, Allah’ın ona verdiği bir terbiyenin sonucudur.

– Keza aynı yerde “Ben ve baba biriz” ifadesine yer verilmiştir ki, “benim dediklerim, Allah’ın bana vahiy ettiği şeylerdir. Bana iman etmeniz, bana itaat etmeniz Allah’a iman etmek ve itaat etmekle aynıdır” manasına gelir. Bu Kur’an’da geçen

“Kim peygambere itaat ederse şüphesiz Allah’a itaat etmiş olur.” (Nisa, 4/80)

mealindeki ayetin bir diğer ifadesidir.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet