Değerli kardeşimiz,

İslam tarihinde bir dönüm noktası olan Hendek Gazvesi’nde, hendeğin karşı tarafından atılan oklarla altı Müslüman şehit oldu; buna karşılık sekiz düşman askeri öldürüldü.(Vakıdî, Kitabü’l-Meğazî, 2/495)

Düşman ordusu on iki bin kişi ile Medine yakınlarına kadar gelmiş ve karargâhını kurmuştu. Müslümanların sayısı ise üç bin kişi kadardı. (Hamidullah, İslam Peygamberi, 1246)

Müşrikler ilk defa Hendek savunmayla karşılaştıklarından dolayı şaşırmışlar ve nasıl savaşacaklarının kararsızlığını yaşamışlardır. Müslümanlar hendekleri koruma ve izlemek için nöbetleşe görev alıyorlardı. Mekkeli müşrikler ile Müslümanlar arasında çarpışmanın olmadığı Hendek Savaşı’nda, ok atma ve cesur bazı kimselerin hendeği geçmeye çalışmış, çok azı muvaffak olmuş ise çoğu başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

Bu sürecin on beş gün ya da bir ay sürdüğüne dair rivayetler vardır. (bk. İbn Sad, Tabakat, 2/70; İbn Hişam, es-Siret, 3/207)

Kısa süreceğini düşünerek çıktıkları savaşın uzun sürmesi Mekkeli müşrikleri zor durumda bırakmış, hem kendi yiyeceklerini hem de develerinin yiyeceklerini tüketmişti. Takviye olarak yiyecek gönderilse de etkili olan rüzgâr sebebiyle çekilmek zorunda kalmışlardır.

Müslümanlar, Hendek Gazvesi’nde büyük sıkıntılara maruz kalmış, kalabalık düşman ordusu karşısında endişeye kapılmışlardı. Hiçbir olayda namazını geçirmeyen Hz. Peygamber’in (asm) kuşatma sırasında bir gün öğle, ikindi, akşam ve yatsı namazlarını geceleyin topluca kılmak zorunda kalması onun ve ashabının ne kadar zor şartlar altında mücadele verdiklerini açıkça göstermektedir.

Bu savaşa adını veren Ahzab suresinde, Müslümanların müttefik ordular karşısında kapıldıkları korkudan bahsedilerek, bunun bir iman sınavı olduğu belirtilmiş, Allah’ın Müslümanları görünmeyen ordularla desteklediği ifade edilmiştir. (bk. Ahzab 33/9-12, 25)

Şehit olan sahabiler:

Sad b. Muaz.

Enes b. Evs.

Abdullah b. Sehl.

Tufeyl b. Numan.

Salebe b. Ganeme

Kab b. Zeyd. (bk. Vakıdî, a.y.)

Düşman askerlerinden ölenlerle ilgili bazı rivayetler şöyle:

Düşman süvarilerinden birkaç kişi atlarıyla hendeği geçmeyi başarmıştı. Onlardan biri olan ve cesaretiyle bilinen, ayrıca karşısına çıkmaktan herkesin çekindiği Amr b. Abduvüd, mübareze için Müslümanlara meydan okumuş, Allah Rasulü’nün emri ve duasıyla onun karşısına Hz. Ali çıkmış ve onu orada öldürmüştü. (Vakıdî, 2/463-464)

Yine Hendeğin karşısına geçen ve cesaretiyle şöhret olan Amr b. Abd’ın meydan okuması üzerine karşısına Hz. Ali çıktı ve onu öldürdü. Bunun üzerine düşmanlar kaçışmış, kaçarken Nevfel b. Abdullah da hendekte atından düşünce taşlanarak oracıkta öldürüldü. (Vakıdî, 2/470-471)

Hendek günü çarpışmada bir müşrik öldürüldü ve ölüsü Müslümanların elinde kaldı. Müşrikler, “Bize ölüyü verin, size on bin dirhem verelim?” diye teklifte bulundular. Bu teklif Hz. Peygamber’e (asm) iletilince: “Bizim ne onların ölüsüne ne de diyetlerine ihtiyacımız var! Zira, ceset de pis, diyet de pistir!” buyurdu. (İbn Ebî Şeybe, Musannef, 7/379)

Hendek günü, müşriklerden bir adam kalktı ve “Benim karşıma kim çıkacak?” dedi. Allah Rasulü’nün (asm) isteği üzerine Hz. Zübeyr kalktı. Hz. Peygamber (asm) “Hangisi üste çıkarsa, rakibini öldürür.” buyurdu. Hz. Zübeyr üste çıktı ve onu öldürdü. (İbn Ebî Şeybe, Musannef, 7/379)

Hicretten sonra başlayan Kureyşli müşriklerin Medine’ye karşı saldırıları Hendek Gazvesi’yle son bulmuştur.

Hz. Peygamber (asm) bu gazveden sonra savaş taktiğini değiştirdi ve Müslümanlara saldırı hazırlığı içinde olan düşman kuvvetlerine, onlardan daha erken davranıp hücumlarını engellemiştir.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet