Değerli kardeşimiz,

Ebû Abdirrahmân el-Esved b. Yezîd b. Kays en-Nehaî el-Kûfî (ö. 75/694) fakih, kıraat âlimi ve muhaddis tabiî.  

Yemen asıllı Nehâ kabilesine mensup olduğundan Nehaî, Küfe’ye yerleştiği için de Kûfî nisbeleriyle anılır. Künyesi Ebû Amr olarak da geçmektedir. Hz. Peygam­ber (asv) zamanında yaşadığı halde onu gör­mediği için muhadramûndan sayılır.

Küfe fıkıh mektebinin temsilcilerinden Alkame b. Kaysın yeğeni, İbrahim en-Nehaînin dayısıdır. Birçok kaynakta kendisinden bahsedilmekle birlikte çocuk­luk ve gençlik yılları hakkında bilgi bu­lunmamaktadır. Kûfe’ye gelmeden önce Yemen’de Muâz b. Cebel’i görmüş ve ondan hadis dinlemiştir. Kûfe’de ise özel­likle tefsir ve fıkıh mekteplerinin kuru­cusu Abdullah b. Mes’ud’dan fıkıh, tef­sir, hadis ve diğer İslâmî ilimleri tahsil etti ve bu mektebin önde gelen âlimleri arasında yer aldı. Kur’ân-ı Kerîm’i en iyi bilenlerden biri olduğu rivayet edilir.

Ahmed b. Hanbel, Yahya b. Maîn ve diğer hadis münekkitlerince sika ola­rak kabul edilen Esved b. Yezîd aralarında Bilâl-i Habeşî, Huzeyfe b. Yemân, Selmân-ı Fârisî, Abdullah b. Mes’ûd, Hz. Ebû Bekir, Ömer, Ali, Ebû Mûsâ el-Eş’arî, Hz. Âişe ve Ümmü Seleme’nin de bu­lunduğu birçok sahâbîden hadis almış­tır. Kendisinden de İbrahim b. Süveyd en-Nehaî. yeğeni İbrahim b. Yezîd en-Nehaî, Riyâb b. Haris, Dahhâk b. Müzâhim, oğlu Abdurrahman b. Esved, kar­deşi Abdurrahman b. Yezîd gibi muhaddisler hadis rivayet etmişlerdir. Yahya b. Vessâb, Ubeyd b. Nudayle, Şa’bî ve Ebû İshak es-Sebîî de öğrencileri arasın­dadır. Kendisi gibi amcası Alkame b. Kays’ın da talebeleri olan İbrahim en-Nehaî ile Şa’bî, Hammâd b. Ebû Süley­man’ın, Hammâd da Ebû Hanîfe’nin baş­ta gelen hocası olduğundan Esved ve amcası, Ebû Hanîfe’nin ashaba ulaşan hocalar zincirinde önemli bir halka teş­kil etmektedirler.

Esved b. Yezîd ömrü boyunca zühd ve takvadan ayrılmamış, ibadetleriyle dar­bımesel haline gelmiş ve tabiîler arasında zühdüyle en yüksek seviyeye ulaşan sekiz kişiden biri kabul edilmiştir. Bazı­larında Hz. Ebü Bekir, Ömer ve Osman ile beraber olmak üzere birçok defa hac ve umre yaptığı, çok namaz kıldığı ve sürekli oruç tuttuğu için sarardığı, ra­mazan ayında her iki günde bir, diğer zamanlarda da altı günde bir Kur’an’ı hatmettiği, zengin olup da hac vazifesi­ni yerine getirmeden ölen kişinin cena­ze namazını kılmadığı rivayet edilmiştir.

Kûfe’de vefat eden Esved b. Yezîd’in ölüm tarihinin 74 (693) veya 75 (694) ol­duğu şeklinde iki ayrı rivayet varsa da ikinci rivayet daha güçlüdür.(DİA, Esved b. Yezid Md.)

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet