Değerli kardeşimiz,

Cihad konusundaki iki hadis-i şerifi aşağıya alıp açıklamasını yapmaya çalışalım. Birinci hadisimiz:

Ebû Saîd el-Hudrî (ra)’den rivayet edildiğine göre, Nebî (asm) şöyle buyurdu:

«أَفْضَلُ الْجِهَادِ كَلِمَةُ عَدْلٍ عندَ سلْطَانٍ جائِرٍ »

“Cihadın en faziletlisi, zalim sultanın karşısında hakkı ve adaleti söylemektir.” (Ebû Dâvûd, Melâhim 17; Tirmizî, Fiten 13).

İkinci hadis-i şerifimiz:

Ebû Abdullah Târık İbni Şihâb el-Becelî el-Ahmesî (ra)’den rivayet edildiğine göre, Nebî (asm) ayağını özengiye koymuş vaziyette iken, bir adam:

: أَيُّ الْجِهادِ أَفْضَلُ؟ قَالَ 

«كَلِمَةُ حقٍّ عِنْدَ سُلْطَانٍ جائِر »

– Hangi cihad daha faziletlidir, diye sordu. Peygamberimiz:

“Zalim sultan katında söylenen hak söz.” buyurdular. (Nesâî, Bey’at 37).

Zalimler, hak ve hukuk gözetmeyen, insanlara eza ve cefa eden, adalet gibi bir faziletten mahrum olanlardır. Zulmün her çeşidi ve zalimlerin her biri çirkin, sevimsiz ve kötüdür. Ancak, yöneticiler zalim olursa, zulüm toplumun lider kadrosunda ise, bu daha da çirkin, kötü ve yıkıcı olur.

Zulüm, insanlık tarihinin her döneminde varolageldi. Nice zalimlerin akibetini toplumlar müşahade etti. Bütün bunlara rağmen zulmün sonu da gelmedi. Peygamberler yeryüzünde şirki, küfrü ve bu ikisinden kaynaklanan zulmü ortadan kaldırmak üzere geldiler. Her peygamber, insanlık tarihi boyunca eşsiz adalet örnekleri sergiledi. Fakat insanoğlu, fıtrattan, hak ve hakikatten, Allah’ın gösterdiği yoldan sapıp yine zulme yöneldi. Kur’ân-ı Kerîm, bunların canlı ibret tablolarını, insanlığın gözleri önüne serer. Peygamber Efendimiz’in (asm) pek çok hadislerinde de zulmün ne büyük bir musibet olduğu ısrarla bizlere hatırlatılır.

Kur’an ve Sünnet’in bu yol ve yön göstericiliğine rağmen tarih boyunca İslam toplumlarında da zalimlere ve zulümlere rastlamaktayız. Onların akıbeti de öncekilerden farklı olmadı ve kendilerinden sonrakiler için ibret verici oldu. Çünkü zulüm hiçbir zaman sürekli yaşamadı. Zalimlerin akıbeti hep birbirine benzedi; neticede galib gelen mazlumlar oldu; çünkü Allah Teâlâ zalime değil, mazluma yardım eder.

Adalet ya da zulüm konusunda toplumları değerlendirirken ele almamız gereken ilk merci ve vereceğimiz hükme esas teşkil edecek ilk mevki ve makam, yönetim mekanizmasıdır. Yönetimde ise ilk temel unsur, devleti yöneten kişidir. Çünkü toplumda yönetim, insanda beyin mesabesindedir. Nasıl insan vücudunda beyin fonksiyonlarını yitirdiğinde, bütün vücut fonksiyonlarını kaybederse, toplumda da yönetici kadro fonksiyon icra etmezse, toplumun diğer kademeleri de işlemez hâle gelir. O hâlde yönetim işin temelidir, esasıdır, “olmazsa olmaz”ıdır. Ayrıca yönetim dokunulması, düzeltilmesi, tedavisi en zor fakat yaşamak için en lüzumlu olanıdır.

İşte yukarıda kısaca açıklamaya çalıştığımız, sebeplerden dolayı, zalim idarecinin karşısında hakkı söylemek en büyük cihaddır. Zira bu teşebbüste başarıya ulaşılırsa, hem zalim kurtulmuş ve Allah’a kulluk şuuruna ermiş olur hem de toplum zalimin zulmünden kurtulmuş, en büyük fazilet olan adalete kavuşmuş olur. Böylece cihad başarıya ulaşmış, Allah’ın adının ve dininin yeryüzünde hâkimiyeti de sağlanmış olur. Yöneticiyi ikaz edecek olanlar öncelikle âlimlerdir. Halka düşen görev ise, zalimin zulmüne rıza göstermemek, bu zulümlere ortak olmamak, kalbiyle buğz etmek ve zalimlerin yaptıklarını kötü görmektir.

Cephede cihad eden kimse, korku ile ümit arasında olur. Gâlip mi gelecek, mağlup mu olacak? Bunu bilemez; fakat galibiyet için çalışır. Zalim idareciye karşı çıkmak, bu görevi yapanın belki de hayatına malolacak bir cihaddır. Bu cihadı göze alanlar en büyük kahramanlardır. Çünkü ölümü göze almışlardır. Tarih boyunca görülen gerçek şudur: Zalimlere karşı çıkanlar, hayatlarını feda ederek, toplumları ve insanlığı kurtarmışlardır.

Zalim yöneticiler, yeryüzünü bir kan gölüne çevirirler. Onların zulmüne engel olmak maksadıyla, ma’rûfu emir ve münkeri nehiy vazifesini yerine getirenler, öncelikle kendileri mesuliyetten kurtulmuş olurlar. Şayet yönetici ıslah olursa, kendisiyle birlikte topyekûn insanlar kurtuluşa ererler. İslam’daki cihadın gayesi de bundan ibarettir. Cihadda, bugünün merhametsiz, acımasız, insanlık dışı harplerinde olduğu gibi insan hayatına kasdetme ve önüne geleni öldürme asla söz konusu değildir. Bunun tam aksine cihad, fert ve toplumu dünya ve ahiret saadetine ulaştıracak adalete dayalı bir nizam kurmak, yeryüzünde inanan-inanmayan herkesin, Allah’ın hâkimiyetine girmelerini temin edip, zalimlerin zulmünden kurtulmalarını sağlamak için yapılan bir ibadettir. Cihadda prensib şudur: Bir tek kişiyi mümin yapmak, bin kâfiri yok edip ortadan kaldırmaktan daha faziletlidir. İslam’ın gayesi insanları öldürmek değil, yaşatmaktır. Ama bu nizamın gelmesine karşı çıkan ve zulmün devamını isteyenlerle elbette harbedilir. Bunun kaidelerini de yine İslam koyar.

Buna göre;

– Cihad sadece cephede yapılan savaş olmayıp, çeşitli mertebeleri ve dereceleri vardır.

– Ma’rufu emir ve münkeri nehiy de cihaddır.

– Adaletli olmayan zalim idarecilere karşı hakkı söylemek, cihadın en üstün mertebesidir.

– Nasihat ehli âlimler, yöneticileri uyarmak zorundadırlar. (bk. Riyazü’s-Sâlihîn Tercüme ve Şerhi, Peygamberimizden Hayat Ölçüleri, Erkam Yay., H. No: 196 ve 197)

İlave bilgi için tıklayınız:

– Ayet ve hadislerin ışığında cihadı anlatır mısınız?

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet