Değerli kardeşimiz,

Kocanın kadına zarar verebilecek hastalığı, kayıplığı, nafakayı kesmesi, kötü davranması ve geçimsizliği gibi sebeplerle, kadın hakime başvurarak boşanmayı talep edebilir.

Kötü davranış, geçimsizlik, aile hukukuna riayetsizlik kocadan geliyorsa, kadının yapacağı iş, durumu hakime ve hakemlere intikal ettirmektir. Bu kaideleri getiren ayet (Nisâ, 4/33-34) gereğince bütün müctehidler, fena muamele ve geçimsizlik sebebiyle kendisine başvurulması halinde hakimin durumu hakemlere intikal ettireceğinde birleşmişlerdir. Farklı görüşler, genellikle biri kadının, diğeri de kocanın ailesinden olan hakemlerin salahiyetleri konusunda ortaya çıkmaktadır.

Ebu Hanife’ye göre hakemler vekil durumundadırlar, kendilerine boşama ve evliliğe son verme salahiyeti verilmemiş ise bunu yapamazlar.

İmam Mâlik ve daha başka bazı müctehidlere göre ise, hakemler duruma göre arayı bulmak ve düzeltmek, bu mümkün olmazsa bedelli yahut bedelsiz evlilik hayatına son vermek salahiyetine sahiptirler. Anılan ayet ile sahabe uygulaması bunu göstermektedir.

Hanefî mezhebinin hakim bulunduğu Osmanlı ülkesinde A.K. bu konuda İmam Malik’in ictihadını tercih etmiş ve kanunlaştırmıştır. Kanunun 130. maddesi özetle şöyle demektedir:

“Eşler arasında geçimsizlik çıkar da birisi hakime başvurursa, tarafların ailelerinden birer hakem tayin eder. Ailelerde uygun şahıs bulunmazsa dışardan uygun şahısları hakem kılar. Böylece kurulan aile meclisi tarafları dinler, durumu inceler ve aralarını bulmaya çalışır. Durumu düzeltmek mümkün olmazsa bakar: Kusur kocada ise onları ayırır ve evlilik hayatına son verirler, kusur kadında ise mehrin bir kısmı yahut tamamı karşılığında evlilik hayatına sor verirler (muhâlâ’a yaparlar). Hakemler karara varamazlarsa, hakim ya başka bir hakem heyeti kurar yahut da ailelere yabancı olan bir üçüncü şahsı heyete dahil eyler. Hakemlerin kararı kesindir.” Hakemlerin ayırması bain boşama hükmündedir(md. 131).

Bugün İslam Hukukunu uygulamayan ülkemizde bu kural nasıl işletilecek?

1. Kadın, şeriatın boşanma sebebi gördüğü bir durum sebebiyle devletin hakimine başvurur ve hakim de aynı sebeple boşamaya karar verirse kadın boşanmış olur.

2. Sebep mevcut olduğu halde hakim boşamayı reddederse, kadın hakemlere başvurur. Hakemler öncelikle iki tarafın ailelerinden olur. Bu mümkün olmuyorsa ilmi ve ahlakı uygun olan iki kişi bulunur.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet