Değerli kardeşimiz,

Konuyla ilgili ayet-i kerime şöyledir:

“Allah’tan başka yalvardıklarına sövmeyin ki, onlar da cahillikle ileri giderek Allah’a sövmesinler…” (En’am, 6/108)

Zemahşerî, âyetteki “sebb” kelimesini genel olarak “eleştiri” mânasına alarak, normal şartlarda yanlışlıkları ve kötülükleri eleştirmenin bir görev olduğu­nu, ancak eğer eleştiri eleştirilen durumdan daha zararlı ve yıkıcı sonuçlara yol açacaksa, bundan kaçınmanın da bir görev olduğunu belirtmektedir. (Keşşaf, II, 23).

Bu­nunla birlikte, birçok müfessirin de kaydettiği gibi, “sebb” kelimesi “şetm” yani “ter­biye ve nezaketle bağdaşmayan çirkin sözler” demektir. Yanlış yolda olanları eleş­tirmek, neyin doğru neyin yanlış olduğunu ortaya koymak zorunlu olmakla birlik­te; âyete göre, bunu hakaret, sövüp sayma gibi İslâm ahlâkının hilim, edep ve ne­zaket kurallarıyla bağdaştırılması mümkün olmayan bir üslûpla yapmak caiz de­ğildir. Nitekim âyette hitabın, Hz. Peygamber (asm)’e değil de diğer müminlere yönel­tilmiş olması da bunu gösterir. Çünkü sövüp sayma zaten Resûlullah (asm)’ın ahlakıyla bağdaşmadığı için, ona böyle bir uyarıda bulunulmasına gerek yoktur.

Bu âyete göre başkalarına, onların inançlarına ve kutsal saydıkları değerlere hakaret etmek İslâmî edep ve ahlâkla bağdaşmadığı gibi, İslâm’ın izzetine de za­rar getirir. Esasen, Râzî’nin de belirttiği gibi (Tefsir-i Kebir, XIII, 139), müşrikler putlara tapmakla birlikte Allah’a da inanıyorlardı. Bu yüzden durup dururken O’na hakaret etmeleri düşünülemez.

Şu halde bazı Müslümanların müşrikler ve inançları hak­kındaki ölçüsüz sözleri onları taşkınlığa sevketmiş; doğrudan doğruya Allah’a sövmek maksadıyla olmasa bile, öfkeye kapılarak Müslümanların kutsal inançları­na sövüp saymaya kalkışmışlardır. Bu âyette Müslümanların bu durumlara imkân verecek söz ve davranışlardan kaçınmaları emredilmektedir.

Ayette İslâm’ın teb­liğ ve davet metoduna da işaret vardır. Buna göre bizim gibi başkalarının inanç ve kanaatleri de onlara göre değerlidir. Diyalog ve ikna etmenin yolu saygı ve neza­ketten geçer. Hakaret ve küfür ise, sadece muhatabın düşmanlık duygularını kabar­tır; inatlaşma, sertleşme ve giderek çatışmaya yol açar.(Kur’an Yolu, Diyanet Tefsiri: II/358-359)

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet