Değerli kardeşimiz,

Azazil, İslami literatürde şeytan veya iblisin bir diğer adıdır.

İblisin asıl adı, Azazil idi. Cenab-ı Hakk’ın Hz. Âdem (as.)’e secde etme emrinden yüz çevirmesi ve bu secde emrine kibirlenerek isyan etmesinden sonra, “iblis” ve “şeytan” isimlerini aldı.

İblis cinlerdendir, ateşten yaratılması melek olacağı anlamına gelmez.

Azâzîl yahudi ve hıristiyan kaynaklarında azazel, azael, hazazel şeklinde geçer. Kuran’da ve Wensinck’in tasnifini yaptığı hadis eserlerinde bu kelimeye rastlanmaz.

İslâm sufîlerinden Hallâc azâzîli, “hem göklerde hem yerde dâî idi, gökte meleklere dâîlik yapmaktaydı” şeklinde tavsif ederek azâzîlin gökte meleklere iyilikleri, güzellikleri gösterdiğini, yerde ise “insanların dâîsidir” demekle insanlara çirkinlikleri, kötülükleri öğrettiğini açıklamaktadır.

Hallâc’a göre, “İblisin adı onun adından türemişti; sonradan azâzîl şeklinde değiştirildi.”

Hallâc’ın görüşü doğrultusunda Kazimirski ile Massignon’un da şeytan yahut iblis şeklinde anladıkları azâzîl, ister istemez cin-melek konusuyla yakından ilgili bulunmaktadır.

Muteber hadis kitaplarında bulunmayıp tefsirlerde İbn Abbas’a dayandırılan bazı rivayetlere göre, üreyip çoğalmakla meleklerden ayrılan ve cin-şeytan kümesine giren varlıklar, aslında insanlar gibi iyisi, kötüsü bulunan cinnîlerdir.

İblis, aslı cin olan (bk. Kehf 18/50), ancak meleklerin arasına girip çıkan, Hz. Âdem’e secde meselesinde meleklerin aksine emre itaat etmeyen (bk. Bakara 2/34; A‘râf 7/11; Kehf 18/50), böylece onların arasına katılmaktan veya Hz. Âdem’le birlikte bir yeryüzü cenneti olan Aden’de bulunmaktan menedilen (bk. A‘râf 7/13, 18) bir varlıktır.

Onu melek iken sonra itaatsizlik yapmış bir varlık olarak görmek yanlış olur. Çünkü melekler itaatsizlik yapmaz, yüce Allah’a isyanda bulunmazlar. (bk. Tahrîm 66/6)

Hz. Peygamber (asm), “resûlü’s-sekaleyn” (insan ve cinlerin peygamberi) olması dolayısıyla cinlere Kuran sureleri öğretip onları Müslüman yapmış bir peygamber olarak bilinir.

Hallâc, iblise azâzîl denmesinin sebebi olarak onun kendi saltanatı içinde “azledilmiş” olmasını da düşünmekte ve onun diğer vasıflarını sıralamaktadır.

İbrânî dilinde azazel, “Tanrı’nın kuvvetlendirdiği” anlamına gelir. (bk. TDV İslam Ansiklopedisi, Azazil md.)

İlave bilgi için tıklayınız:

– AZÂZÎL.

– Şeytan (İblis)  cinlerden midir; eğer cinlerden ise neden meleklerin arasındaydı?

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet