Değerli kardeşimiz,

Soruda işaret edilen husus, ayetin işari veya mecazi bir manası olmaktan uzak görünüyor. İlgili ayetlerin sibak ve siyakları bu manaya izin vermemektedir. Çünkü, Kur’an’da yer alan “sayha”ların hepsi hakiki manasıyla bir bağırtıyı ifade etmekte ve gerçekten helak edici güce sahip bir sese işaret etmektedir.

Bu konuda oldukça kapsamlı bir ayetin meali şöyledir.

“Onlardan her birini kendi suçu sebebiyle cezaya çarptırdık: Kiminin üzerine taş yağdıran bir kasırga gönderdik, kimini korkunç bir gürültü bastırıverdi, kimini yerin dibine geçirdik, kimini de suda boğduk. Allah onlara zulmetmedi, onlar asıl kendi kendilerine zulmettiler.”(Ankebut, 29/40)

Burada: “üzerine taş yağdıran bir kasırganın gönderildiği” kavim Hz. Lut (ve Ad-İbn Kesir, İbn Aşur) kavmidir. “Korkunç bir sayhanın/gürültünün bastırıverdiği” kavimler, Hz. Salih’in Semud  ve Hz. Şuayb’ın Medyen kavimleridir. “Kimini yerin dibine geçirdik” mealindeki ifadede yer alan ise, KARUN’dur. “Suda boğulanlar” ise, Hz. Nuh kavmi ile Hz. Musa’ya karşı gelen Firavun ve kavmidir. (bk. Taberî, ilgili ayetin tefsiri).

Razi’ye göre, bu hususi ses şiddetli bir rüzgârın kulak zarı üzerinde yaptığı olmsuz bir etkiyle ilgili kavimlerin helâkine sebep olmuştu. (Razî, ilgili ayetin tefsiri)

Kanaatimizce, konuya bu açıdan bakmak, Kur’an’da söz konusu edilen bu sesin/gürültünün, bağırtının ihtiva ettiği ölümcül etkisi üzerinde durmak daha isabetli olur. Bilindiği üzere, insanın işitmesini sağlayan belli bir ses frekansı vardır. Bu frekansın çok üstünde olan bir ses, belki de on iki şiddetinde bir deprem etkisi yapacak ve korkunç bir etkiyle kulak zarını patlatacak, ruhu psikolojik; bedeni biyolojik bir yıkıma götürecektir.

Ayrıca, deprem anında meydana gelen korkunç bir gürültünün varlığına bir çoğumuz da şahit olmuşuzdur. Demek ki, bu tür sayhadan maksat, depremle birlikte cereyan eden o korkunç gürültü de kastedilmiş olabilir. (bk. Alusî, ilgili ayetin tefsiri)

Buna göre, Kur’an’da yer alan “sayha” kavramının zikredilmesi, depreme eşlik eden o korkunç gürültünün asıl kaynağının araştırılmasına, harikulade bir fizik, bir jeolojik hadise olan depremin maddi sebeplerini bulmaya ve Allah’ın sonsuz hikmet ve kudretinin bir yansımasını öğrenmeye ve ondan meddi-manevi dersler çıkarmaya bir teşvik de olabilir.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet