Değerli kardeşimiz,

 “Her şeyin nihayeti Rabbinde sona erer.”(Necm, 53/42) mealindeki ayet. Yani insanların fikri Allah’a kadar gider, orada son bulur, demektir.

Demek ki insan bütün mahlukları tefekkür eder, fakat Allah’ın zatını tefekkür edemez. Çünkü “Allah’ın hiçbir benzeri yoktur.” (Şura, 42/11)

Halbuki insan görmediği bir şeyi düşündüğü zaman, onu ancak gördükleri ile karşılaştırmak suretiyle anlamaya çalışır. Buna göre Allah’ın zatını düşünmek insanı dalalete düşürebilir. Ayette yer alan “idrak” kavramı, bir şeyi hakkıyla görmek, akıl ve vehmin içine almak manasına gelir. İdrak, aynı zamanda kavuşmak, ulaşmak manasına gelir.

Buna göre ayette, Allah’ın zat-ı akdesine, onun mahiyetine ne akıl ne de vehim ile ulaşamazsınız.

Tefekkür ise, aklın, vehmin, hayalin ulaştığı yeri tahkik etmeye yarar. Oysa Allah, zat-ı akdesi itibariyle idrak edilmekten münezzeh olduğu gibi, tefekkür edilmekten de münezzehtir. 

– Bir rivayete göre Hz. Peygamberimiz Efendimiz (asm) şöyle buyurdu:

“Allah’ın mahlukları hakkında tefekkür edin. Fakat Allah’ın zatını tefekkür etmeyin.”(Ebu  Nuaym, Hilyetü’l-Evliya, 6/66)

– Cevşenu’l-Kebirdeki Nebevi münacatta “Ey fehimlerin, sıfatlarına ulaşamadığı! Ey fikirlerin kibriyasına / büyüklüğüne kavuşamadığı!”(Fıkra, 86/5-6) denilmiştir.

Bunun manası şudur: Hiçbir insanın idrak ve anlayışı Allah’ın sıfatlarını idrak edemez. Ve hiçbirinin fikirleri Allah’ın azametini, hakikatini kavrayamaz. Dolayısıyla bu konularda fikir yürütülmez, yürütülemez…

– Ayrıca Kur’an’da defalarca Allah’ın sanatı, ayetleri, mucizeleri ile ilgili tefekkür emredilirken, hiçbir yerde Allah’ın zat-ı akdesi hakkında tefekkürün söz konusu edilmemesi de Zat-ı İlahî’yi tefekkür etmeye yer olmadığının göstergesidir.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet