Değerli kardeşimiz,

İlmin sahasına giren her şeyin mutlaka varlık sahasına girmesi gerekmez. Örneğin, bir mimar-mühendis, inşaat ve sanat estetiği konusunda yüz derecelik bilgisi varsa, bunun yüzde birini bile uygulamaya koymayabilir. Hatta denilebilir ki, hiçbir ilim sahibi, sahip olduğu ilminin tamamını uygulamaya koymamıştır. Bunun gibi, Allah’ın sonsuz ilmi de sonsuzluk kavramına uygun varlıkların yaratılmasını gerektirmez. Sadece ilmi değil, sonsuz kudreti de sonsuz bir varlığı yaratmamıştır.

– Bununla beraber, Allah’ın sonsuz ilmi hem varlığa hem yokluğa taalluk etmektedir. Bu anlamda, Allah’ın sonsuz ilminde -âdeta- sonsuz olan varlıklar ile var olmayanlar birlikte yer almaktadır. Bunlardan kudret tarafından harici vücut elbisesi giydirilenler varlık sahasına da çıkıyorlar. Kudret tarafından bu vücut elbisesi giydirilmeyenler ise, harici vücudu giymemekle beraber, ilmî vücutlarıyla Allah’ın sonsuz ilminde var olmaya devam edecekler.

Bundan anlaşılıyor ki, Allah’ın sonsuz ilmi, kudretin giydirdiği harici vücut elbisesini giyen varlıklar yanında, kudret tarafından harici vücut giydirilmeyen ve bu sebeple varlık sahasına çıkmayanları da kapsamaktadır.

– Allah’ın bütün sıfatları sonsuzdur. Ancak, iç içe girmiş dairler gibi iç içe olan Allah’ın isim ve sıfatları, -sonsuz olmakla beraber- birbirlerini sınırlandırıyorlar. Mesela; yaratmak söz konusu olduğunda, merkezdeki isim, HÂLIK ismidir. Fakat HÂLIK ismi, aynı zamanda HAKÎM isminin hikmetini de gözettiği için, hikmetsiz şeyleri yaratmaz, o konuda kendi kendini sınırlandırmış olur.

Bundan anlaşılıyor ki, Allah’ın bütün isim ve sıfatları gerçekte mutlak ve sınırsız olmakla beraber, tecelli ettikleri varlıkların kapasitelerine göre bir tecellide bulunurlar.

Güneşte tecelli eden NUR isminin Ay’daki tecellisi aynı değildir. Hz. CEBRAİL’i yaratırken tecelli eden bir kudret, bir kelebeği yaratırken aynı şekilde tecelli etmez. Onun içindir ki, her ismin bir azami mertebesi var ve bütün isimlerin de bir ism-i azamı vardır.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet