Değerli kardeşimiz,

Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki, çok eşlilik İslam’da bir zorunluluk değil, bir ruhsattır. Yani her Müslüman erkeğin birden fazla evlilik yapması gerekmez. Aksine, tek eşlilik İslam’ın genel tavsiyesi ve uygulamasıdır. Çok eşliliğin caiz olmasının temel şartı ise, eşler arasında adaletli davranılmasıdır. Eğer bir erkek, eşleri arasında adaletli davranamayacağından endişe ediyorsa, birden fazla evlilik yapması caiz değildir.

İslam hukukunda boşanma hakkı (talak) genellikle erkeğe aittir. Ancak, bu mutlak bir hak değildir. Kadın da belirli şartlar altında boşanma talebinde bulunabilir. Hanbeli mezhebinde, kadın nikâh akdinde boşanma hakkını (tahkim) şart koşabilir. Bu durumda, evlilikte çekilmez bir durum ortaya çıktığında, kadın kendi iradesiyle boşanabilir. Diğer mezheplerde ise, kadın boşanma talebini mahkemeye iletir ve hakim, evliliğin devamının mümkün olmadığına kanaat getirirse boşanmaya karar verebilir.

Çok eşliliği nefsi olarak sevememeniz veya bazı düşüncelere sahip olmanız, sizi dinden çıkarmaz veya günahkâr yapmaz.

Sorularınıza gelince:

Cevap 1:

Adaletli Olmak Eşi Üzmemektir.

“Allah tek eşliliği tavsiye etmiş ama bunun sebebi adaletin sağlanmasının zor olacağı, ‘tek eşine sadık kalman daha hayırlı’, ‘eşini memnun etmek için / üzmemek için evlenmemen daha hayırlı’ denmiyor, bu yüzden çok üzülüyorum” diyorsunuz.

Öncelikle şunun bilinmesi gerekir ki; birden çok eşlilik İslam’da kesin bir emir değil, bir ruhsat (izin) olup, buna zamanında yetimlerin korunması ve toplumsal düzenin sağlanması amacıyla ruhsat verilmiştir. Gerçi ilgili ayette, (bk. Nisa, 4/3) adalet şartına vurgu yapılarak birden fazla evliliğe izin verildiği belirtilir, ancak ardından gelen ayette “Ne kadar isterseniz isteyin, kadınlar arasında adaleti sağlamaya güç yetiremezsiniz.”(Nisa, 4/129) ise adalet şartı ile çok eşliliği sınırlar.

Böyle bir adalet şartı aslında kadının yararınadır. Çünkü öncelikle çok eşliliği büyük ölçüde zorlaştırır. Ayrıca adaletin sağlanmasının temel amacı eşi üzmemek ve onu memnun etmektir. Çünkü hayatta insanı en çok üzen şeylerin başında adaletsizlik, haksızlık gelir. Nitekim insanlar bugün her şeye katlanıyor, ama haksızlığa katlanamıyor. Çünkü birisine haksızlık onun insanlık onurunu çiğnemektir.

Tüm bunların yanında İslamiyet, getirdiği kanunlarla, sadece kadınların veya erkeklerin değil, sadece bir bölgenin değil tüm toplumların sosyal, biyolojik, psikolojik, ekonomik vb. hayatlarını kıyamete kadar en güzel ve adil bir şekilde tanzim eder.

Bundan dolayı çok eşlilik konusunda verilen sınırlı ruhsata bu açıdan bakmak gerekir. Yani sadece kadının duygusal ihtiyacını değil, erkeğin de ihtiyacını, yetimin de hakkını, toplum düzeninin sağlıklı yürümesinin de teminine çalışır.

“Hanımına sadık olmak, yalnızca ona bağlı olmak veya o istemeyeceği için çok evliliği düşünmemek güzel şeyler değiller mi?” diye soruyorsunuz.

Elbette ki bunlar çok güzel ve değerli düşünceler. Zaten İslamiyet’in de erkekten istediği budur.

Ancak az önce de açıkladığımız gibi, zaruri durumlar için İslamiyet o kapıyı açık bırakmış, ama tavsiye ettiği şey sizin anlattıklarınızdır.

Eğer bütün bütün kapatsaydı, sadece bazı kadınlara iyilik etmiş olacaktı. Çünkü savaş durumu gibi hallerde dul kalan kadınlar sahipsiz kalacak, art niyetli kişilerin elinde oyuncak olacaklardı.

Cevap 2:

Korkmanıza gerek. Çünkü bu, sizin imanınızın gücünü ve Allah korkunuzu gösteriyor.

Bununla beraber sizin kadın olarak hissettiğiniz duyguları anlayabiliyoruz. Bu durum, kadınlık duygularınızı rahatsız ediyor, yani aslında çok normal bir duygu. Çünkü hiçbir kadın kolay kolay eşini bir başkası ile paylaşmak istemez. Her kadın, kocasının nazarında biricik olmak ister.

Hayatta ne kadar çok şey var ki nefsimizin ve duygularımızın istememesine rağmen yine de yapıyoruz.

Mesela, zaruret halinde hepimiz hiç de istemediğimiz çok şeye katlanıyoruz, ameliyat olmak, iğne yaptırmak, evladımız için, patronumuz için zorluklara katlanmak hangimizi hoşuna gider ki? Hasta anneye-babaya veya eşe bakmak, bazen ömür boyu ona hizmet etmek hangi nefsin hoşuna gider?

Ama ihtiyaç olduğunda, hak-hukuk söz konusu olduğunda, karşılıklı çıkarlar söz konusu olduğunda mecburen katlanırız. Erkek çalışır, bütün parasını karısı ve evi için harcar, kadın da tüm gün eşinin ve evinin ihtiyaçlarını gidermek için uğraşır.

Bu fedakârlığı, nefsimize ağır gelse de çoğu zaman karşılıklı maddi ve manevi çıkarlar için yaparız.

Ayrıca sosyal hayat ve evlilik fedakârlık üzerine kuruludur. Herkes sadece kendi duygularını düşünse, evlilik dahil hiçbir ortaklık, arkadaşlık, akrabalık devam etmez. Karşı tarafında yaratılışına uygun duygularını da düşünmeliyiz.

Bilindiği gibi evlilik öylesine sadece şehevi hazzın giderilmesi için değildir, kişilerin biyolojik ihtiyacıdır. Bu ihtiyaç herkeste aynı derecede değil elbette, ama bir erkek bu ihtiyacı hissediyorsa, eşler arasında adaleti de gözetmeyi kabul ediyorsa onun o ihtiyacına da -duygularımıza rağmen- saygı duymak esastır.

Cevap 3:

Kadının Tercih Hakkı Var

“Kadın şart koşarak erkeği kendine bağlayıp kendini değerli konuma getirebilir diye düşünüyorum, ama böyle düşünmem yanlış mı, Allah’ın kurduğu düzende kadının karışamaması mı gerekiyor?”

Hayır kadın, nikâhta şart koşabilir. Ayrıca istemediği takdirde boşanmayı da talep edebilir.

Ayrıca İslamiyet’te kadın-erkek ilişkisi ve hakkı, genelde tek taraflı anlatılıyor. Sanki erkek her konuda serbest ve istediği gibi hareket edebilir algısı veriliyor.

Oysaki dinimiz, erkeğe, eve maddi imkan sağlayan kişiye kavvamlık, yöneticilik ve sorumluluk görevi verilirken, ona sınırlar da getirmiştir. Yani erkek öyle sanıldığı gibi, istediğini yapan, tahakküm eden, sadece kendi çıkarını düşünen bir konumda değil. “Sizin en hayırlınız ailesine en iyi davranandır.” hadis-i şerifi, erkekleri cenneti kazanmak için eşlerine en iyi şekilde davranmaya götürür.

Selam ve dua ile…
Sorularla İslamiyet